بهینه سازی مصرف انرژی

در ذهن اکثر مدیران مفهوم بهینه سازی به طور پیش فرض برابر با بهینه سازی مصرف سوخت یا انرژی می باشد مانند عایق بندی ،گرمایش از کف و سایر مواردی که در خانه های مسکونی نیز بکاربرده می شود اما منظور ما از بهینه سازی بسیار گسترده تر از صرفاً عایق بندی و مواردی مشابه با آن است. کلماتی مانند انرژی و اتلاف انرژی معمولاً به درستی تفسیر نمی شوند.
کاهش مصرف انرژی به صورت های ذیل نیز می تواند بیان شود:
1 - بهینه سازی میزان فروش (باعث کاهش میزان انرژی مصرفی در کارکرد واحد بازاریابی می شود .

2 - بهینه سازی کیفیت محصول (باعث کاهش مصرف انرژی در بخش فروش شده، محصول راحتتر به فروش می رسد و همچنین نیازمند هزینه تبلیغات کمتری می باشد علاوه بر آن هزینه خدمات پس از فروش نیز کاهش یافته و به همراه آن رضایت مندی مشتری افزایش می یابد .
3 - بهینه سازی فرآیند ساخت محصول (باعث کاهش نیروی انسانی و دستگاه های تولیدی می شود .
4 - بهینه سازی در ضایعات ( باعث کاهش دوباره کاری ها،حذف مواد دور ریز و مانع از به هدر رفتن پول سرمایه گذار می شود .
و بسیاری از تعریف های دیگر که می تواند جزئی از تعریف ” کاهش مصرف انرژی ” شناخته شود. به علل مختلفی کارخانه های کشور پتانسیل تا حتی ۲۰۰% بهینه سازی را دارند که عامل دیگر یعنی مشکل کمبود مواد اولیه و گران بودن آنها فعالیت واحدهای تولیدی را در ریسک بالایی قرار داده است .در مورد مشکل اول می توان با ایجاد یک تیم مهندسیِ با انگیزه مشکلات واحدها را تا حد بسیار مطلوبی بر طرف نمود. تجربه شرکت های بزرگی همچون سامسونگ در کره جنوبی نشان داده است که یک تیم مهندسی جوان با انگیزه بهتر از یک تیم مهندسی مجرب اما بی انگیزه است . بنابراین انتخاب تیم بهینه سازی بسیار حائز اهمیت می باشد.
از ویژگی های هر سیستم اینست که بعد از مدتی با ثبات می شود ، حال چه آن سیستم خوب کار کند و چه بد و اعضاء سیستم از جمله خود مدیر ارشد تمایلی برای تغییر سیستم موجود ندارند و در صورتی هم که شخصی جدید وارد سیستم شده و بخواهد تغییرات مثبتی مانند بهینه سازی در سیستم ایجاد کند با برخورد شدید اعضاء مواجه می شود ( چون در ذات سیستمها است که با تغییر مخالفت کنند ) . بنابراین اراده ای قوی از جانب مدیر ارشد سازمان برای انجام یک پروژه بهینه سازی نقش اول را در موفقیت هر پروژه بهینه سازی ایفا می کند.
کارخانه های بزرگتر در انجام پروژه های بهینه سازی مقاومت بیشتر و شدید تری از خود نشان می دهند و مهمترین علت آن نیز وجود بخشی به نام بخش R&D یا قسمت تحقیق و توسعه در کارخانه است.به این دلیل که کارشناسان این بخش،بهینه سازی را جزئی از وظایف خود بشمار می آورند و ورود کارشناسان دیگر به این بخش را تهدیدی علیه موقعیت شغلی خود قلمداد می کنند و این در حالی است که هدف تیم بهینه سازی آموزش و ارتقاء موقعیت شغلی کارشناسان و نیز دست یافتن به تکنولوژی جدید است.برای مثال تهیه یک فرمول برای یک نوع ماده غذایی که ارزش غذایی ، طعم و ماندگاری آنرا افزایش دهد و در عین حال از هزینه های تولید بکاهد باعث رضایت مشتریان شده و فروش را افزایش می دهد.
فاز های انجام عملیات بهینه سازی به شرح ذیل می باشد :
• ارزیابی وضعیت فعلی واحد و شناسایی مسائل موجود (مانند شناسایی اتلاف ها) و برآورد میزان صرفه جویی ( در این مرحله ما به صورت یک آنتی ویروس عمل کرده و مشکلات را شناسایی کرده آنها را لیست می کنیم .
• ارائه راهکارهایی جهت کاهش ضایعات و حذف آنها ( در این مرحله تیم های تخصصی تشکیل شده و به صورت یکپارچه در جهت ارائه راهکار های خلاقانه عمل می کنیم اما هیچ گونه ارزیابی در این مرحله صورت نمی گیرد .
• بررسی مستندات تولید برای بررسی دقیقتر ( مانند نمودار های OPC , FPC و …،در صورت موجود نبودن این مستندات باید نسبت به تهیه آنها اقدام شود .
• ارزیابی راهکار های مختلف جهت حذف ضایعات تولیدی ( در این بخش راه حل های مختلف امتیاز دهی می شوند و بهترین آنها برای اجرای نهایی انتخاب می شود .
• اجرا و پیگیری ( اقدامات لازم جهت بهینه سازی فرآیند و یا کنترل آن صورت می گیرد .
• نصب سیستم اندازه گیری هوشمند انرژی در واحد تولیدی ( در صورت تمایل مدیریت سازمان .
• کنترل و پایش موارد بهینه سازی شده تا مدت معینی
حذف اتلاف ها در درجه اول بهینه سازی فرآیند های تولیدی می باشد.بر اساس مطالعات تولید ناب ۸ اتلاف کلی در واحدهای تولیدی ایجاد می شود که هدف اولیه ما حذف آن هشت اتلاف است بعد از حذف ضایعات ،مونیتورینگ عملیات تولیدی مد نظر قرار می گیرد و با اطلاعاتی که بدست می آید نقص های مختلف و گلوگاه های احتمالی کشف شده و روش تولید بهبود داده می شود.
• انواع اتلاف ها در تولید ناب :
اتلاف حمل و نقل : شامل اتلاف های موجود در حرکت افراد ، محصولات و اطلاعات می باشد.
اتلاف موجودی : اتلاف هایی که در ذخیره کردن نامناسب قطعات،مواد خام و مستندات می باشد.
اتلاف حرکت : مانند هدر رفت انرژی در خم کردن،بلند کرن ،پیچ دادن
اتلاف انتظار : تاخیر برای قطعات،اطلاعات،مواد خام، تجهیزات و نیروی انسانی
اتلاف در تولید اضافی: وقتی ایجاد می شود که شرکت بیش از آنچه که مشتری واقعاً نیاز دارد تولید کند.
اتلاف در پردازش اضافی: مانند انجام مراحل اضافی جهت تولید محصول و تولیدات بیش از حد با کیفیت در حالیکه مشتری به چنین کیفیتی نیاز ندارد.
اتلاف خرابی : مانند دوباره کاری ها،اسقاط،مستندات ناقص،ضایعات
اتلاف استعدادها : مانند بکار نگرفتن ایده ها و مهارت اپراتورها و کارمندان در بهسازی فرآیند
بدترین نوع ضایعات مربوط به شماره ۵ می شود به این علت که شامل انواع دیگر اتلاف ها نیز می شودو باعث افزایش در نرخ دوباره کاری،موجودی،پردازش،تاخیر و نیز حرکت و نقل و انتقال غیر ضروری می شود. مهمترین نوع اتلاف ها نیز مربوط به شماره ۸ می شود زیرا فقط از این طریق است که ایده ها شکوفا شده و می توان مابقی ۷ اتلاف دیگر را حذف نمود.
اتلاف یا ضایعات دقیقا چه معنایی دارد :
ساده ترین راه برای توصیف اتلاف یا ضایعات ” هر چیزی که ارزش افزوده نداشته باشد ” است. مشتریان ما خوشحال نخواهند شد مبلغی را پرداخت کنند در حالیکه هیچ سودی برایشان نداشته باشد.آیا شما خوشحال می شوید وقتی که در یک رستوران نشسته اید، پول غذایی را بپردازید که اشتباهاً برای شما آماده شده باشد؟ قطعاً شما با مدیر رستوران جر و بحث می کنید و از وی می خواهید که آن هزینه را از صورتحساب شما حذف کند.
اتلاف خرابی یکی از مشهودترین نوع اتلافهاست اگرچه همیشه آشکارسازی آن راحت نیست مگر اینکه قبل از آن که آشکار شود به مشتری شما برسد.این نوع از اتلاف باعث دوباره کاری و اسقاط می شود همچنین باعث اتلاف در منابع و مواد خام می شود و نیاز به کاغذ بازی دارد.
احداث صنعت آمادگی طراحی و اجرای سیستم های بهبود و بهینه سازی انرژی را در واحدهای صنعتی دارد .